‘To burn out’ is de Engelse term voor ‘opbranden’. Mentaal én lichamelijk. Het is een lijdensweg die op het werk vaak door vijftigers wordt bewandeld. Te veel werk, onrealistische doelen, gebrek aan kennis en stress. Voel je dat het breekpunt nadert? Ga even rustig zitten en lees verder.
Hoeveel mensen in België kampen met een burn-out? Volgens cijfers van het RIZIV kampen ongeveer 80.000 Belgen met het idee dat ze op het einde van hun krachten zijn. Een verdubbeling van de cijfers tegenover 2007. Het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk komt tot dezelfde conclusie: stress staat op plaats twee van de lijst met meest voorkomende oorzaken van gezondheidsproblemen op het werk. Deze psychosociale aandoening is dus een van de grootste bedreigingen geworden van de volksgezondheid. In april 2004 verscheen er in het Belgisch Staatsblad zelfs een nieuwe wet, met als onderwerp het ‘verzoek tot individuele psychosociale interventie’. Met andere woorden : ‘burn-out’, maar dan moeilijker uitgedrukt. Die nieuwe wet zet werkgevers aan om dieper na te denken over de omstandigheden van stress op het werk. Maar laat ons beginnen bij het begin. Hoe weet je dat je een burn-out hebt?
Wees je bewust van de eerste signalen
Wat is een burn-out nu juist? Noem het niet zomaar een depressie. Een burn-out is het teken dat je jezelf vergaloppeert hebt, vooral op het werk. De lichamelijke signalen die je waarschuwen voor een nakend breekpunt kan je gemakkelijk identificeren. Eén: intense vermoeidheid, geen inspanningen meer kunnen doen, een reëel gevoel van uitputting op het einde van de dag ... Of zelfs al ’s morgens geen energie vinden om je aan te kleden. Het lichaam zegt ‘stop’! En ook je hersenen willen niet meer mee. Want stress verhoogt de productie van cortisol, het stresshormoon. Die stof brengt heel wat schade toe aan de hippocampus, de orkestleider van de hersenen. Twee … Of nee, wacht. We hebben een lijst van 176 symptomen. Laat ons even een selectie maken: hoofd-, rug- en spierpijn, verteringsproblemen, irritatie, angsten, depressie. Hoe behandel je een burn-out? Stoppen met werken is de belangrijkste remedie. Tussen zes maanden en een jaar. Om daarna terug je job op te nemen, als het kan op een rustige manier. Eerst 4/5e werken, of veel delegeren, zijn opties. Blijf je werken? Dan loop je risico op een chronische vermoeidheid. Oppassen dus!
Staan vijftigers minder stevig in de schoenen?
Op je vijftigste gaat je lichaam achteruit en lopen je hersenen al eens vast. Wees gerust, dat overkomt iedereen. Zelfs met een voorbeeldige levenshygiëne – geregeld sporten, gezond eten – herstel je minder snel als je ouder wordt. Je bent gevoeliger voor stress, voor onvoorziene aanpassingen in je agenda of voor een intens ritme van zakenreizen. Als je in België een vijftiger bent, dan ben je al een halve eeuw aan het werk terwijl je beseft dat het nog láng niet gedaan is. Je hebt nog een hele weg te gaan voordat je je voet van het gaspedaal kan halen. In 2025 wordt de pensioenleeftijd nog eens extra opgetrokken naar 66 jaar. Volgens het BeSWIC, het Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk “wijst alles erop dat een professionele activiteit zowel voor lichamelijk als geestelijk welzijn zorgt, op voorwaarde dat de werkomstandigheden het toelaten. “ Kortom: ook na je vijftigste moet je je goed kunnen voelen op je werk. Daarmee zouden we al een hele stap zetten richting de ideale wereld …
Het prestatiegericht model is de schuldige!
Wat zegt de Belgische Staat over burn-out ? “Een vermoeidheid door een gebrek aan reciprociteit tussen de investering en wat daar tegenover staat. Deze uitputting kan ook een impact hebben op de controle van de emoties en het cognitieve vermogen, wat dan weer kan leiden tot veranderingen in het gedrag en de attitudes. Dat leidt tot een gevoel van professionele onbekwaamheid.” Dat staat te lezen in een advies van de Hoge Gezondheidsraad. Het advies besluit : “De HGR raadt voor de preventie aan om na te denken over een aanpassing van het maatschappijmodel (prestatiegericht model), dat sterk verbonden is met burn-out.”
Beter voorkomen dan genezen
In onze maatschappij ben je nooit veilig voor burn-out. Het lijkt er zelfs op dat de best presterende mensen tegelijk de meest kwetsbaren zijn. Of om het anders te zeggen: de meest perfectionistische en de meest ijverige mensen op het werk dansen vaak op de slapste koord. Hoe ga je om met het gebrek aan erkenning waarvan je misschien het slachtoffer bent? Met je moeilijke werkomstandigheden, de voortdurende herstructureringen in de sector, de jonge wolven die hun snijtanden laten zien, de nieuwste software waarmee je niet meer vertrouwd bent? Stel jezelf de vraag: zou je dat ritme aankunnen tot aan je pensioen? Eén ding is zeker: als je er niet onderdoor wil gaan, moet je je grenzen bewaken. Nee zeggen is belangrijk! Je mag best eens beginnen nadenken over de prioriteiten die je wilt leggen in je leven. Ondertussen ben je oud genoeg om te weten wat je wil. Hoe wil je de tweede helft van je leven spelen? Goed om er eens over na te denken.